Waarom kost rouwen energie?

Rouwen kost energie. Hoe komt het dat het zoveel impact heeft?

Noem rouwen rouwarbeid

Rouwen is een werkwoord. Rouwen is werken en werken kost energie. Het was volgens bronnen Freud die voor het eerst het woord Trauerarbeit, oftewel rouwarbeid, introduceerde. Dus laten we beginnen met rouw weer rouwarbeid te noemen. In dat woord schemert het antwoord op onze vraag al door. Rouwen doe je er niet 'even' bij. Een dierbare verliezen heeft impact op alles, want het heeft impact op wie jíj bent. Je kunt jezelf -en daarmee je rouw- niet thuis laten. 

William Worden - en een heel aantal mensen na hem - spreekt over rouwtaken. Dat zijn de taken die je te doen hebt wanneer een dierbare overlijdt. En nee, dat gaat niet over praktische taken, maar juist over het verlies en hoe je jezelf opnieuw verhoudt tot het leven. Ook in dat woord rouwtaken wordt duidelijk dat het over een activiteit gaat die energie kost.

Rouw gaat over meer dan verlies

Rouw gaat niet alleen over het concrete verlies en alles wat daarbij komt kijken. Het gaat niet 'alleen' om het feit dat jij nu de taken van je overleden partner op je schouders krijgt. Het gaat niet 'alleen' om het huis van je overleden ouder dat leeggeruimd en verkocht moet worden. Het gaat niet 'alleen' om het verliezen van je kind. Alleen dat al kost logischerwijs energie. Maar rouw gaat om heel veel meer. 

Rouwen gaat ook over wie jíj bent, nu je zonder je partner verder moet. Je was iemand mét hem of haar, hoe verhoud je je opnieuw tot het leven zonder hem of haar? En wie ben jíj dan precies? Je was het kind van je ouders en nu je laatstlevende ouder is overleden, sta je zonder generatie voor je. Wat betekent dat voor jou? Nu je verder moet zonder broer of zus, lijkt een deel van je verleden verdwenen. De persoon met wie je al die herinneringen deelt aan hoe jij kind was. Nu je verder moet zonder kind, vraag je je af of je nog wel moeder/vader bent. Houd de vraag je bezig hoe je jouw gekrimpte gezin 'accepteert'. Vraag je je af waar het leven nu precies over gaat. Rouw gaat over existentiële levensvragen, rouw raakt je bestaansrecht, raakt je in de kern van jouw zijn. Niet zo gek dus dat rouwarbeid energie kost. Voor je het weet buitelen de vragen door je hoofd en giert het verlies door je lijf.

Dat rouwen doe je náást alles waar je in het leven al energie aan geeft. Niet zo gek dus, dat er minder energie lijkt te zijn voor al het andere. Daarnaast kan het zomaar zijn dat de dingen die je voorheen voldoending gaven, niet per definitie meer passend voelen. Ben je ineens het vuur kwijt waarmee je een hobby uitvoerde. Voel je niet meer de passie om 6 dagen in de week te knallen op je werk. Of merk je juist dat thuis, wat voorheen de plek was waar je heerlijk tot rust kwam, ineens de muren op je afvliegen. Kortom: rouw gaat over meer dan verlies.

Lichaam en geest zijn verbonden

Rouw kan zijn weerslag hebben op je lichaam. Hoewel wij lichaam en geest in het huidige tijdperk vaak losgekoppeld hebben, kunnen we ons natuurlijk niet opsplitsen in verschillende delen. Je kunt niet het deel van jou dat rouwt thuislaten en zelf op stap gaan. Je neemt jezelf en je verhaal onherroepelijk mee. 

Onze taal is doorspekt met uitspraken als 'iets op je lever hebben', 'gebukt gaan onder verdriet', 'een gebroken hart hebben', enzovoorts. Dat is niet voor niets. Lichaam en geest zijn met elkaar verbonden. De rouw kan ook je lijf beïnvloeden, en daarmee energie kosten.

Zo weet ik nog dat ik in die eerste twee jaar na het overlijden regelmatig bij een fysiotherapeut op de behandelbank lag. Mijn rug en schouders zaten volledig vast. Dit kwam mede door het feit dat ik me letterlijk had schrapgezet tegen de klap. Mijn hele lijf reageerde mee. Ik vergeet nooit meer de woorden vande fysiotherapeut die zei: 'Ik ga hier niet doorheen komen. Het lijkt me verstandig dat jij met iemand gaan praten, want je houdt alles vast in je lijf.' Het was dan ook de combinatie van gesprekken én fysiotherapie die uiteindelijk verlichting bood.

Daarnaast weten we inmiddels allemaal dat stress je lichaam beïnvloedt. Adrenaline (korte termijn) en cortisol (langere termijn) zorgen ervoor dat je functioneert onder spanning. Het maakt je lichaam klaar voor actie en helpt je overleven. Maar blijft de stress lange tijd, heeft dit gevolgen.  Je geheugen werkt slechter. Je reserves raken op. Je kunt darmklachten krijgen, maar ook je immuunsysteem kan verslechteren, waardoor je vatbaarder bent voor virussen en bacteriën. Dus leidt de rouw tot langdurige stress, of gaat er een periode van langdurige stress vooraf aan een verlies, dan is het niet vreemd dat je lijf zich laat horen.

Luister naar je lijf

Ons lijf is een prachtig alarmsysteem, juist in zo'n periode. Luister naar je lijf. Het vertelt je wat nodig is, zoals de gespannen spieren in mijn bovenlijf vertelden dat er meer nodig was dan symptoombestrijding. Natuurlijk was die fysio ontzettend waardevol. Maar ik zou mogelijk nóg met dezelfde pijn op de behandeltafel liggen als ik niet naar de onderliggende boodschap van mijn lijf had geluisterd. Ik had ook op een ander vlak iets te doen met deze klachten.

Als je ieder virusje, iedere verkoudheid, uit de lucht grijpt, kan dat toeval zijn. Het kan ook zijn dat je lichaam al lange tijd onder stress functioneert en daarmee minder energie geeft aan je immuunsysteem. Opbouwen kan dan ook via meerdere wegen. Werken aan je weerstand aan de lichamelijke kant én werken aan je weerstand door te onderzoeken hoe je meer energie kunt behouden voor je lijf. Je lichaam is tot veel in staat, maar jíj moet wel de ballen eerlijk hooghouden en je kunt ze niet altijd allemaal in de lucht houden. Misschien heeft rouw je wel 6 ballen extra gegeven. Je mag er dus best wat opzij leggen en later oppakken. Of je afvragen of wel ál die ballen door jou in de lucht gehouden moeten worden.

Sta regelmatig stil. Ga luisteren naar je lijf. Wat voel je? Waar zit pijn? Waar zit verkrampt verdriet? Waar voel je missen? Wat vertelt je lijf? Waar vraagt het om? Soms is dat slapen. Soms is dat om jezelf naar buiten te slepen voor een wandeling, omdat je diep van binnen wéét dat het je helpt. Soms is dat júist die hobby wel uitvoeren en dat ene bezoekje niet. Soms is dat een uur meer werken, soms een uur  minder. Je lichaam vertelt het je. Durf je te luisteren? 

Zorg voor jezelf

Yes. Blegh. Echt waar. Ik baal er van tijd tot tijd ook van. Ik spuug er nog steeds af en toe op. En tegelijk is het prachtig om te zien hoe je zelf kunt leren 'dansen' met jezelf. Je hebt maar één lijf en jij bent echt de enige die daar op de juiste manier voor heeft te zorgen. Niet je partner. Niet je ouders. Niet je kinderen. Niet je vrienden. Niet je werkgever. JIJ. Jij hebt te luisteren naar je lichaam en te zorgen voor jezelf. Jij hebt die verantwoordelijkheid in je handen. Jij bent degene die mag luisteren naar jouw lijf & geest en jij mag aangeven wat je nodig hebt. 

Rouwen kost energie. Dat betekent dat je ook mag kijken naar waar je energie verloren gaat en wat jou energie geeft, waarover meer in deze blog. Je behoeften kunnen heel anders liggen dan voor die tijd. Dus inventariseer. Wat geeft jou energie op dit moment? Wat geeft jou rust? Wat geeft jou ademruimte? Is het een wandeling in het bos? Ga. Is het een andere verdeling van je werkuren? Ga in gesprek met je werkgever om te zien wat de mogelijkheden zijn. Is het een weekend weg, een dagje naar de sauna? Boek het. Is het een drankje doen met die ene vriend? Doe het. Is dat een ander bezoekje afhouden? Voel de vrijheid. Jij bent keihard aan het werk. Zorg dus voor jezelf.